PITANJE: Esselamu alejkum.
Da li je dozvoljeno zvati svekrvu/punicu ‘majka’ i svekra/punca ‘babo’, tj. da li se to smatra pripisivanjem drugoj porodici? Allah vam dao svako dobro.
ODGOVOR: Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.
Hvala Allahu i neka je salat i selam ne posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:
Upitan je poznati šejh Abdullah ibn Džibrin, rahimehullah, o sličnom pitanju. U tom pitanju je došlo da je običaj u Alžiru da supruga naziva majku svoga muža „mama“ a njegovog oca „babo“, takođe, njen muž naziva njene roditelje istim imenima. Da li u tome ima smetnje sa šerijatske strane?
Šejh je odgovorio da ako je to uobičajan način oslovljavanja u toj državi onda u tome nema smetnje, jer se to radi iz razloga iskazivanja bliskosti, ljubavi, prisnosti i zbog taštinske veze. Kao što je poznato oslovljavanje (svekrve i svekra u arapskom svijetu) sa amidža i tetka ili dajdža i tetka kao vid iskazivanja poštovanja i ljubavi.
Takođe, upitan je manje poznati šejh Džemal ibn Furejhan El-Harisi o propisu nazivanja majke i oca muža imenima „mama“ i „babo“, da li to ulazi u prijetnju spomenutu u hadisu „Ko svoje porijeklo pripiše nekome mimo svoga oca, a on zna da mu to nije otac, njemu je Džennet zabranjen“ (mutefekun alejhi)?
On je odgovorio da se nazivanje roditelje muža „mama“ i „babo“ čini radi poštovanja a ne radi pripisivanja porijeklu njegovih roditelja. Jer je značenje spomenutog hadisa i kao drugih koji su došli u istom kontekstu, kako navodi komentator Buharijinog Sahiha Ibn Bettal: „Značenje ovoga je da se misli na onoga ko namjerno, sa znanjem i po vlastitom izboru promijeni svoje porijeklo od pravog oca na nekog drugog“.
U arapskom svijetu je prisutan običaj da supruga roditelje muža naziva „dajdža“ (hal na arapskom) i „tetka“ (sestra od majke) (hala) ili „amidža“ (‘amm) i „tetka“ (sestra od oca) (‘amma). Takođe, u nekim mjestima je običaj da suprug naziva roditelje svoje supruge tim imenima.
O propisu ovakvog oslovljavanja roditelja supruga upitani su šejhovi Bin Baz i Ibn Usejmin, rahimehumullah, kako prenosi učenjak Abdullah Et-Tajjar u svojoj knjizi „Moji susreti sa dva šejha“. Njihov odgovor je bio da ne bi trebalo nazivati oca muža „dajdžom“ (hal) ili „amidžom“ (‘amm) niti njegovu majku „tetkom“ (hala ili amma) (znači nisu rekli da je mekruh ili haram), nego ih treba nazivati njihovim taštinskim imenima „svekar“ i „svekrva“ („punac“ i „punica“ roditelja muža), jer je preče da čovjek u ovom slučaju naziva osobe po njihovim stvarnim imenima taštinske veze.
Ispravost, dozvoljenost i opravdanost nazivanja roditelja muža „amidžom, dajdžom ili tetkom“ se dokazuje sa dva hadisa:
Prvi – u kojem je došlo da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, obišao kod nekog čovjeka od Ensarija koji je bio star i na samrti, pa mu je rekao: „O dajdža, reci LA ILAHE ILLELLAH“. Bilježi ga Ahmed a Šuajb Arnaut ga ocjenjuje vjerodostojnim.
Drugi – u kojem je došlo da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, jednom prilikom kada je S’ad ibn Vekkas, radijallahu anhu, došao, a bio je kao i majka Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, iz plemena Benu Zehre, rekao: „Ovo je moj dajdža“. Hadis bilježi Tirmizi, dobrim ga je ocijenio Tirmizi a vjerodostojnim Albani.
Šejh Ibn Usejmin u jednom drugom odgovoru na slično pitanje kaže da treba napraviti razliku između direktnog obraćanja starijoj osobi riječima „dajdža“ kada ona dođe ili se obiđe, u čemu nema smetnje kao što je došlo u prvom hadisu, i stalnog oslovljavanja roditelja muža „amidžom, dajdžom ili tetkom“, a što ne treba praktikovati nego ih nazivati njihovim šerijatskim i stvarim imenima taštinske veze.
Takođe, Ibn Usejmin, osporava dokazivanje u ovoj mes’eli sa gore spomenutim drugim hadisima jer njegovo nazivanje S’ad ibn ebi Vekkasa, radijallahu anhu, „Moj dajdža“, zbog rodbinskih veza, jer on i predstavlja rodbinu od strane dajdža (braće od njegove majke).
Može se zaključiti da ako dva šejha, Bin Baz i Ibn Usejmin, smatraju da ne treba nazivati oca muža „dajdžom“ (hal) ili „amidžom“ (‘amm) niti njegovu majku „tetkom“ (hala ili amma) (znači nisu rekli da je mekruh ili haram), nego ih treba nazivati njihovim taštinskim imenima „svekar“ i „svekrva“ („punac“ i „punica“ roditelja muža), da je po njima preče da supruga roditelje muža ne naziva „mamom“ i „babom“.
Rezime svega spomentog je sljedeće:
– nazivanje roditelje muža „mama“ i „babo“ ne predstavlja zabranjeno pripisivanje porijekla njegovim roditeljima nego je to izraz poštovanja, ljubavi i bliskosti.
– dva šejha, Abdullah ibn Džibrin i Džemal El-Harisi, smatraju da nema smetnje da supruga naziva majku svoga muža „mama“ a njegovog oca „babo“, ako je to uobičajan način oslovljavanja u nekom mjestu, jer se to radi iz razloga iskazivanja bliskosti, ljubavi, prisnosti i zbog taštinske veze.
– dok se prenosi od druga dva šejha, Bin Baza i Ibn Usejmina, stav da ne treba nazivati oca muža „dajdžom“ (hal) ili „amidžom“ (‘amm) niti njegovu majku „tetkom“ (hala ili amma), kao što je običaj kod Arapa, nego je preče njih nazivati njihovim taštinskim imenima „svekar“ i „svekrva“ („punac“ i „punica“ roditelja muža), a ovo znači da je po njima takođe preče da supruga roditelje muža ne naziva „mamom“ i „babom“.
Prema tome, i po jednom i po drugom stavu učenjaka nazivanje svekrve/punice ‘majka’ i svekra/punca ‘babo’, ne predstavlja zabranjeno pripisivanje drugoj porodici i nije haram niti mekruh, nego je ili dozvoljeno ili bolje ostaviti takvu praksu.
Ve billahi tevfik.
Dr. Zijad Ljakic
Zijadljakic.ba
