U jeku međunarodnih političkih dešavanja i dok pažnja jednog dijela regionalne javnosti ostaje usmjerena ka ličnim interesima političkih lidera, Evropski parlament donosi značajan izvještaj koji se tiče evropskog puta Srbije. Ovaj dokument, koji je u pripremi izvjestilac za Srbiju Tonino Picula, usvojen je na Odboru za vanjske poslove Evropskog parlamenta i sadrži konkretne stavove o trenutnom stanju, kao i jasne preporuke za naredne korake koje bi Srbija trebala poduzeti ukoliko želi napredovati u procesu pristupanja Evropskoj uniji.
U izvještaju se izražava zabrinutost zbog nedostatka stvarnog napretka u oblastima koje su ključne za pristupne pregovore, a naročito se ističe potreba za ozbiljnim koracima kada je riječ o vladavini prava, usaglašavanju sa zajedničkom vanjskom politikom EU i normalizaciji odnosa s Prištinom. Ukupni napredak Srbije u procesu integracija direktno će zavisiti od toga koliko će vlasti biti spremne da djeluju u skladu s evropskim vrijednostima.
Izvještaj podvlači da će Evropski parlament u maju glasati o ovom dokumentu u formi rezolucije, čime će se dodatno ojačati politička težina iznesenih stavova. Jedan od centralnih zahtjeva sadržanih u tekstu jeste da Srbija konačno uskladi svoju politiku prema Rusiji sa sankcijama koje je Evropska unija već ranije uvela, u svjetlu agresije na Ukrajinu. Ova stavka predstavlja važan politički test za Srbiju, budući da se do sada nije jasno svrstala u pogledu ove ključne geopolitičke teme.
Dok se u pojedinim aspektima priznaje određeni napredak, poput razvoja funkcionalne tržišne ekonomije i dobijanja investicionog kreditnog rejtinga, opći ton izvještaja ostaje kritički. Evropski poslanici naglašavaju da Srbija i dalje zaostaje u reformama koje se tiču:
-
Nezavisnosti pravosuđa
-
Slobode medija
-
Borbe protiv korupcije
-
Zaštite osnovnih prava i sloboda
Poseban osvrt dat je i na politička dešavanja unutar zemlje. Evropski parlament izražava žaljenje zbog toga što vlasti nisu iskoristile priliku da konstruktivno odgovore na studentske proteste i javne zahtjeve. Istaknuta je i zabrinutost zbog navoda o zloupotrebi sredstava za kontrolu demonstracija, što zahtijeva hitnu i nepristrasnu istragu.
Dodatno, Srbija je pozvana da ubrza provođenje pravosudnih i administrativnih reformi koje bi omogućile da se planirano usklađivanje s evropskim zakonodavstvom do 2026. godine učini dostižnim i kredibilnim ciljem.
Kada je riječ o odnosima sa Kosovom, Evropski parlament poziva ključne evropske aktere – poput visoke predstavnice za vanjske poslove Kaje Kalas i Evropske komisije – da zauzmu aktivniji pristup u olakšavanju dijaloga između Beograda i Prištine. U tom kontekstu, naglašena je potreba za:
-
Implementacijom Briselskog i Ohridskog sporazuma
-
Formiranjem Zajednice srpskih opština
-
Prestanak blokiranja članstva Kosova u regionalnim i međunarodnim organizacijama
Također se zagovara veća uloga Evropskog parlamenta u posredovanju dijaloga, čime bi se dodatno ojačala transparentnost i efikasnost tog procesa.
U izvještaju se pozdravlja i učešće Srbije u sprovođenju novog Plana rasta za Zapadni Balkan, kao i njena otvorenost prema stranim investicijama. Međutim, upozorava se da su i dalje potrebne opsežne reforme u oblastima:
-
Tržišta rada
-
Obrazovnog sistema
-
Javne uprave
Zaključno, jasno je da ovaj izvještaj ne ostavlja mnogo prostora za dvosmislene interpretacije. Poruka koju Evropski parlament šalje vlastima u Beogradu jeste nedvosmislena i odlučna – članstvo u Evropskoj uniji neće biti moguće bez istinskog napretka i usklađenosti sa evropskim vrijednostima i principima.
Dok se na diplomatskoj sceni često vode borbe oko ličnih interesa i političkog preživljavanja, budućnost Srbije kao članice Evropske unije zahtijeva hrabre, odlučne i odgovorne poteze koje će staviti opšti interes građana ispred političkih kalkulacija. Evropska vrata nisu zatvorena, ali neće ostati otvorena unedogled.
U svjetlu svega navedenog, jasno je da Srbija stoji pred ključnim historijskim raskršćem. Izbor između statusa quo i stvarnog napretka prema evropskoj budućnosti nije samo tehničko ili političko pitanje – to je odluka o vrijednostima koje država želi usvojiti i živjeti. Ako Srbija želi osigurati bolju budućnost za svoje građane, sa stabilnim institucijama, pravdom, slobodama i prosperitetom, onda reformski proces mora postati prioritet iznad svih političkih interesa. Evropski parlament je ovom rezolucijom poslao jasnu poruku – vrata Unije ostaju otvorena, ali samo za one koji su spremni hodati putem principijelnih promjena.
