U vrijeme kada se globalne političke i ekonomske sfere sve više prepliću i redefinišu stare saveze, Kanada se, na iznenađenje mnogih, pojavljuje kao potencijalni kandidat za pridruživanje Evropskoj uniji. Iako ta ideja još nije ušla u formalni politički diskurs, sve više građana Kanade izražava interes za bližu saradnju sa Bruxellesom, što je pokazalo i nedavno istraživanje javnog mnijenja.
Prema tim podacima, 44% Kanađana bi podržalo ulazak u Evropsku uniju, dok se 34% protivi. Ostatak ispitanika ostaje neodlučan ili nezainteresovan. Ovaj porast podrške evropskoj ideji tumači se kao reakcija na sve napetije odnose sa Sjedinjenim Američkim Državama, posebno pod vodstvom predsjednika Donalda Trumpa. Njegova nepredvidiva politika, uključujući uvođenje carina i javne prijetnje, dodatno podstiče razmišljanja o traženju alternativnih međunarodnih partnera.
Bruxelles nije ostao ravnodušan. Paula Pinho, glasnogovornica Evropske komisije, izjavila je da je Komisija počastvovana interesovanjem kanadskih građana, ali je istakla da prema sadašnjim pravilima članstvo mogu tražiti isključivo evropske države, kako je definisano u članu 49. Ugovora o EU. Međutim, upravo ta formulacija otvara vrata za različita tumačenja – jer šta zapravo znači biti evropska država?
Stručnjaci koji su analizirali ovu temu smatraju da se Kanada, iako geografski udaljena, kulturno i politički približava Evropi. Profesorica Giselle Bosse sa Univerziteta u Maastrichtu tvrdi da „biti Evropljanin nije samo geografsko određenje, već stanje uma“. Ona podsjeća da EU već ima teritorije izvan Evrope – poput prekomorskih područja u Karibima i Arktiku – te da bi se i Kanada, zbog svojih evropskih korijena, političkog sistema i vrijednosti, mogla kvalifikovati.
Sličnog mišljenja je i Frank Schimmelfennig, profesor evropske politike sa ETH Zürich, koji ističe da je Kanada bliža evropskim normama i institucijama nego mnoge postojeće zemlje kandidatkinje. On navodi nekoliko ključnih razloga zbog kojih bi se Kanada teoretski mogla kvalifikovati:
-
Zajedničke demokratske vrijednosti i pravna tradicija slična evropskoj.
-
Razvijeni sistem socijalne države, koji se temelji na evropskim modelima.
-
Ekonomska povezanost s EU, kroz postojeće sporazume poput CETA-e.
-
Evropsko porijeklo velikog dijela stanovništva.
Ipak, nisu svi stručnjaci toliko optimistični. Ian Bond iz Centra za evropske reforme smatra da bi bilo izuzetno teško uvjeriti političke aktere u EU da Kanada zaista pripada evropskom prostoru. On navodi da bi ulazak Kanade zahtijevao ogromne promjene, naročito u pogledu trgovine s SAD-om. Postavljanje carinske granice prema Sjedinjenim Državama i implementacija evropskih standarda na američku robu mogla bi ozbiljno ugroziti kanadsku ekonomiju.
Osim ekonomskih prepreka, ulazak Kanade u EU bi zahtijevao:
-
Jednoglasnu saglasnost svih država članica.
-
Eventualne referendume u pojedinim državama, poput Francuske.
-
Političku volju i spremnost Kanade da se redefiniše kao “evropska nacija”.
Bond je sarkastično primijetio da bi francuski farmeri radije zapalili traktore nego podržali trgovinske koncesije za kanadsku robu, aludirajući na njihovu poznatu oštru reakciju prema liberalizaciji tržišta.
Osim što bi ideja o članstvu mogla izazvati otpor unutar same EU, postoji rizik da bi izazvala frustraciju kod zemalja koje već decenijama čekaju na ulazak, poput Turske, Ukrajine i Moldavije. Njihov napredak je spor, a demokratski standardi često predmet kritika, no njihova evropska pripadnost nije upitna.
Zbog svih ovih faktora, čak i entuzijasti priznaju da je realizacija ove ideje malo vjerovatna, bar u kratkom roku. Umjesto toga, Kanada će vjerovatno nastaviti da produbljuje ekonomske i političke veze s EU, bez formalnog članstva. Tome u prilog govori i prvi inostrani posjet novog premijera Marka Carneyja, koji je u martu boravio u Francuskoj i razgovarao s Emmanuelom Macronom o jačanju bilateralne saradnje.
Međutim, Carney je možda nesvjesno potkopao buduće ambicije kada je izjavio da je Kanada „najevropskija od neeuropskih zemalja“. Iako je to možda bio kompliment, u očima skeptičnih birokrata iz Bruxellesa, takva formulacija može zvučati kao priznanje da ipak nije dovoljno evropska.
U konačnici, kanadska težnja prema Evropi više djeluje kao simbolički izraz nezadovoljstva trenutnim partnerstvom sa SAD-om, nego kao realna politička inicijativa. Da bi ideja o članstvu postala konkretna, potrebno je mnogo više od rezultata jedne ankete – potrebna je jasna politička volja, spremnost na institucionalne promjene i saglasnost čitave Evropske unije. Do tada, Kanada će ostati prijatelj i partner Unije – ali ne i njena članica.
